Lai Pastor mit in Lai Mino Nun Zoh Thannak
By Johny Uk
Biahmaithi:
“Nihin mino, thaizing hruaitu an si” ti hi mi fim hna bia asi, Laimi hi kan kokek lungput ah a zawr mi thinlung le tumchuk nak lei a panh mi thinlung a ngei mi kan si bal lo, a zeipoah raltha tein le mah le mah i zumh(self confidence) he hmai a nor mi kan si. Nihin Laimi kan sining le kan lungput zoh tikah Lai mino thaizing lairam hruaitu ti awk ding mi mino hi kan i harh ngaingai lai dah tiah ka ruah. Mino kan lungput zongah thaizing kei lairam hruaitu timi nak in nihin zeidah ka cang lai ti mi tihnak (fearing life) nih thancho nak (potential) tampi a ngei mi kan sining kha tihnak thawng chungah kan khumh hna ruah ti ka ruat. Cu cu kan ram uknak that lonak i a phi chuak si ve ti cu al awk a tha lo. Ralkap uknak nih kan mino nun tampi a hrawh, a hrem, minung fa tuah in a kan tuah lo zong al khawh asi lo. Cun nih cun kan mino cu thinlung dam khawh lo tiang in a kan zawt ter. A zor chuk mi ruahnak kan ngei,tihnak in kan khat, mah le mah i zumhnak (self confidence) kan thlau i thanchonak lam zul lo in zorchuknak lam kan zawh cuahmah.Cu kan zawtnak cu kan cozah nih thlop si lo in a zual chin nak sii a kan chunh zong hi al awk a tha hrim lo. Cu cu Lai Pastor pakhat dir hmun in zeitindah na zoh ve hnga?
Lairam le Lai Mino:
Lai mino cu Lai thisen a ngei mi asi i cawh pawlh thisen a ngei mi kan si lo. Asinain, nihin kan sining kan zoh tikah lai mino hi lai thisen taktak a keng mi kut dong sawh khawh asi cang. Cu cu uknak that lo nih a chuah pi mi zawtnak pakhat asi i cu rungrul cu nihin kan sinah a vak peng rih ko i cu nih cun kan lai mino tampi kan nun a kan lak. Ngaihchiat awk asi mi cu kan lai mino zoh thla mi hna an mah tein an nun an i lak lengmang mi hi asi. Ka lai mi hi kan ram uknak tu nih a kan hrem tuk ruangah ram thatnak lei kan panh cuahmah hna cu cu lawmh awk asi thlu lo. Aruang cu kan ram i kan i ngei mi (fear) tihnak le a tumchuk mi ruahnak zawknak hi kan umnak kip ah kan i ken hna i nihin thawng kan theih duh lo mi hna kan theih lengmang nak hi asi rua tiah ka ruah.
Kan Lairam kan zoh tikah lai hlum mino kut dong sawh khawh kan si cang i fim cawnnak lei ah duhnak taktak (enthusiasm) a ngei mi kan tlawm chin lengmang. Kan Lairam a zaw chin lengmang, tihnak (fear) in a karh chin lengmang, dawtnak(love) a zor i daihnak (peace) le nun zalennak(freedom) nih a kan tlik tak cang. Lairam hi dam a duh cang i a zawtnak a thlop tu ding doctor a herh. Lairam a dam khawhnak dingah thaizing Lairam hruaitu ding lai mino a dam hmasa a herh i lai mino a dam khawhnak dingah lai cozah a dam a herh i lai cozah a dam khawhnak dingah ah cun nihin biaknak lei riantuan tu hna hi tuanvo a ngei ve ko ti cu al awk a tha hrim lo. Asi nain biaknak lei riantuan tu hi taksa thinlung, thlarau ah an dam dih ti cu ruah thlu awk a tha ve hrim lo.
Lai Pastor le Lai Mino:
Pathian riantuan tu lawng a dam mi an si ti ruah thlu awk asi lo ka ti tikah Pathian riantuan tu hna zong kan mah bantuk an si ve ti ruah hi thil hman cu asi hrim lai lo. Zei ruangah ti ahcun Pathian nih a riantuan tu dingah chiti a thuh hna, a thim hna i a thleidan mi hna an si. Lai mi cu Pathian a tihzah i a upat mi kan si bantuk ia riantuantu dawt le upat pek hi kan nunzia dawh pakhat asi ve. Pathian riantuan tu i a rian cu mi thlarau nunnak an hmuhnak hnga thawngtha va chim lawng asi hrim lo. A lamkip in kan lu asi mi Khrih ah kan than khawhnak ding caah rian khinh mi an si ti cu kan Bible nih a kan cawnpiak mi asi ko. Kan Lai mino nun zia i ka duh ngai mi pakhat cu Pathian riantuan tu dawt le upat kan pek hna hi asi i cu nih cun Lai Pastor le Lai mino pehtlaihnak ah hram a feh ter ngaingai. Cu caah lai Pastor nih lai mino thinlung lei in a zaw tuk cang mi (Psychological decease effected) a kokek nun taktka (normal life) a ngeih than khawh nak hnga tuanvo a ngei hrim hrim ti cu al awk a tha hrim lo. Ka saya pa Dr.Shimreyngam Shimray nih ram kongkau kan i ruah lio ah kan sining ka chimh i a ka leh mi pakhat nihin tiang ka lung ah a tang ngai mi bia pakhat cu, Uknak thalo nih a chuahter mi thinlung zawtnak(Psychological decease) ruangah zohthla mi mino tampi hna cu hringtu nu le pa hmuh thannak can sunglawi an ngei kho ti lai lo, an chuahkehnak chuahtak in kir than duhnak a ngei ti lai lo cu cu thinlung zawtnak nih a chuah ter mi tihnak an chungah an nun caah asi tiah ati. Cu cu kan lai mi sining ah a hman ngaingai tiah ka ruah. Mi cheuh hna cu ram dang kan chuak i hringtu nu le pa hmuh le chuahkehnak rak kir than cu chim lo mah nun mah tein aa laa mi kan tampi cang. Cu cu thinlung zawtnak (Psychological decease) nih a chuahpi mi an si ko. Cu caah Lai Pastor pakhat nih Lai mino (psychologically effected Youth) caah tuanvo lak in kan thawk can a cu cang ko tiah ka ruah. Kan rak tuan cia mi asi le hi nak in a phichuak tha deuh ka hmuh khawhnak dingah fak deuh in kan tuan a herh ko.
Lai Pastor nih Thinlung Zawtnak a ngei mi Lai Mino Bomh khawhnak Lam:
Nihin Kan Lairam ah Pathian riantuan tu tampi nih thlarau nunnak a biapi tuk in kan chiah i taksa le thinlung hnu kan chilh ton mi hi thil hman taktak cu asi hrim lo. Thlarau ti a hal mi hna cungah rian kan tuan zat in thinlung dam nak a herh mi hna cungah ka thazang kan chuah ve awk a herh ngai ngai. Kan Pathian hi kan thlarau zawn lawng a kan ruah asi ahcun Krih nunnak ka ngeih le cangka van cungah a kan lak dih hnga. Kan thlarau lawng Khrih kan lu asi mi ah than ter cu khamhnak a kan pek hmui tinh cu asi ruam lo. Kan taksa, thinlung, thlarau aa ruang tein Khrih kan lu si mi ah a than ding hi a duh i cu cu khamhnak tlamtling tiah kan ti ahcun kan palh hnga lo. Cu caah Pastor nih Lai Mino a tling mi damnak a ngeihkhawh nak hnga a bawmh khawh mi hna cu:
- Fim cawnnak ah a tlingmi thannak a ngeih khawhnak hnga( total development of the Youth in Education). Pastor nih mino cu fimcawnnak a duhkhawhnak hnga a herh mi thinlung lei bawmhnak le saya/mah te nih siangakchia cungah dawtnak le theih thiamnak a ngeihnak hnga bawmh. Mi pakhat nih cawnnak sang a ngeih i tampi hngalhnak a ngeih zongah a mah le a mah ( Knowing self) i hngalh fiannak a ngei hlan cu fimnak ah a than ning a hman lo. Cu cu Pastor nih fiangtein (self knowledge) a ngeih khawhnak hnga a bawmh khawh mi asi.
- Pawcawm khawhnak rian thim fiannak (Proper Choice of Career): Riantuannak a khahnak Vulei ah kan nung cu cu mah pawcawmnak ding caah riantuan asi ti cu al awk a tha lo. Nihin kan lai mino hna lungput ah rian ngeih lo i zalam ah vah sawsawh hi kan uar rua tiah ka ruah. Nu le pa nih chimh khawh ti lo mi le rianfial khawh ti lo mi mino, upat tiang nu le pa nih cawm mi mino kan tamtuk cang. Mi zeipoah nih mah paw i cawm khawhnak dingah mah le pahrang (Talent) kan ngei cio. Cu cu hngal fian in riantha thim fian khawhnak hnga Pastor nih a bawmh khawh.
- Dinfel nun ah an than khawhnak hnga: Miphun a lianngan ter tu cu dinhnak asi ti cu kan Bible ca i cawnpiak mi asi bantuk in nihin kan lai mino nun ah dinfel nak nih a kan zam tak cang rua ti hi ka ruat ngai. Cu caah Pastor nih cu dinfel nun an ngeih khawh nak hnga Bible bia in maw asi lo ah lamdang in dah a bawmh khawh.
- Thlarau nun hngal fiannak: Khrihfa kan si bantuk in Pathian kan biak hnawh chan i a muru thlarau nun hngalh fian hi mino nih kan herh ngaingai. Nihin kan lai mino nih Vulei cung fimnak lawng biapi ah ruat in thlarau nun zei ah a rel lo mi kan tampi cang. Fimnak kan duh tluk in thlarau nun kan duh i kan fian khawhnak hnga Pastor nih tuanvo kan lak awk asi.
Bia donghnak:
Thinlung zawtnak tuar in a nung mi kan mino thaizing lairam hruaitu ding nih cu zawtnak(Psychological decease) in kan dam khawhnak hnga Pastor cungah rian tampi a um ti cu ahopoah nih kan cohlang ko lai ti zumhnak ka ngei. Kan ram uknak that lo ruangah, uknak(politic) lei in siseh, nun thanchonnak (ecomomic) lei in siseh, zatlang nun phung (social life) in siseh, kan lai mi kan in tuar can hi a sau tuk cang. Zeitiang dah kan in rih lai ti cu kan hngalh kho lo caah, nihin kan mino thawk in kan tefa chan tiang cu tumchuk mi thinlung zawtnak in kan luat khawhnak i nihin lai mino thaizing lairam hruaitu an chuahkhawhnak hnga, a luancia can kan lai mino nun zoh than in Pastor le Pathian riantuan tu dihlak kar kan hlan awk asi cang. Lai Pastor, lai mino thaizing lairam hruaitu ding kan mit ah a cuan a herh cang.