Thein Sein Cozah le Tulio Kawlram Politik Thlihran Zohfiannak

23/08/2011 15:16

Thein Sein Cozah le Tulio Kawlram Politik Thlihran Zohfiannak

 

Salai Van Lian Thang

Thein Sein hruaimi USDP Cozah cu ni (144) an tling cang. Nicaan cu a tawi deuh nain thlen duhnak thinlung taktak put ahcun thlen manh ding a si ko, thlen duh hrimhrim lo bia, tiah kan lung a dong hnikhnik cang. Ripawt phunphun chuah in belnang thuh kan i zuam. Bongpi phoih in hni an hung i fenhmi nih mi lung a la lo cia hrim kha le a si fawn. Nai hrongin ruah lo piin phundang nawn in thli a hung hrang. Mipi thinlung phuk tiah a cawlter ngai. Zeidah a kan panhpi te hnga? Thein Sein Cozah kai hnu thilcang tete lengah tulio politik thlihran zohfiannak (analysis) ka hmuhning ka hun tial.

I. Cozah Ser hnu Thilcang:

1. Tuahserhnak:

Tar pensen thlahlawh an kaiter mi ti lo cun an tuahmi chim awk set a um huaha rih lo. Media zalawnnak tlawmpal an onh nain phihmi a um len rih. Sifah dohnak rianhma an tukmi a tha dom nain a dotdot in tlamhtlinh a hauh caah an i harh ngai lai. Tilian a tuarmi harnak an phisin ning zong lungkhan in a caak lo. Meeting, seminar, workshop ti bantuk lengah khualtlawn luklak in caan tampi an la. Ramdang mikhual zong chonh cok lo an ngei. Pyidawngsu Vunci pawl cu mikhual ton ah an i manh lo taktak.

Palimen chung i renghnak in zeimaw tiah hnabei a rak sei. MP pawl nih zalong in bia kan chim kho an ti nain USDP duh ningin bia a tlu ngot ko, Vunci zong Bochoh hlun longte an kai, upadi a hrangmi an hloh an remhmi a um rih lo. SPDC cungah kan i lawm timi biatung an luhpi i an pawm. Demucraci timi biathlum sio rawl tarhmi an ei sual cang ko hih tiah thimnak lutmi puhnak a dik ti a fawi te. Tuni in Palimen an thu than cang. Party pawl an i timhlamhnak a tha. Biatung phunphun dirh an i tim. Thimnak nuar cang cun USDP lungtlinpi locun Palimen chung cun zeipoah har cu a har ngai rih lai. Nain mipi hnabeiseinak a thi rih lo.

Cozah thar a kai hnuah mipi nih kan bawh bikcem cu thongtla chuah dih (general amnesty) hi a rak si. Ram thlennak phunphai a um pohah tuahtonmi cu a si. Newin zong nih a tuah ve ko. Nain thongtlak kum long kumkhat in a tthumh. Zumhnak ruang thongtla 2200 hlei chungah 34 long a chuah. Minthang deuh pakhat hmanh a chuah duh lo. Pi Suu nih 'amnesty' a si lo, 'mercy' deuh a si, tiah a soi, a fuh ngai kan ti cio.

Bo thlongh le pistor chiah hnu cun an lungthin tal lachon bantuk a si lo hmanh ah tlawmpal a neem deuh hmanh maw tiah beisei a si, nemmam cu Cozah an ser thaizing in ral a thomi ramah an kan luhpi colh ko. Tlangcung hriamtlai cu a kakip loin miakpi miakte hmangin rulhrang zuan in an zuan hnawh colh hna ruangah KIO long nih 200 hlei a tomtom in an thah manh hna. Shan, Mon, Karen thahmi he cun 500 hlei an tling kho men. Thi a lin lawlaw, i tu lawlaw sih, tiah an thi a dai kho ti lo. Tlangpar in thisen luti bang a luang, ralram khuasa chu khuaibuu meikhangh hrulh bantuk in ngaktah bang kakip ah an riang vai. Zaang an fak ngai.

2. Biachimnak:

Bia thlumthlum an chimmi le bia khakha an chimmi tiah ai cawh. Biathlum an chimmi cu hnakaw a luh a fawh deuh nain biakha an chimmi cu khuaiseh bang mi a henh duh ngai ve.

1. Home Minister hlun, USDP Party lutlai Mawng Oo nih 'ram uknak nawl hi Parlimen ah hluaimi a si lo, USDP kutah a kan hluaimi a si, chan tampi kan uk rih lai' tiah a chimmi hi a ram a kau ngaingai. Hipa hi USDP Party Dispalinary leiah Chairman a si fawn caah a bia hi lamkam bia sawh a si lo, an thinlung chungril bia a si. Hinak huattlai bia cu Chinmi a kan thlamlangh ning hi philh a fawi lai lo. Chin mi nih Vunci tlin dingah heh Chin MP kha tar an i zuam, nain a tam deuh cu cathiam lo (illiterate) longte an si caah Vunci an tuan kho lo, tiah a kan ti. Tlangmi ah hi tin ngai an nehsawh mi an um rua lo. UNDP ripawt sifakbikcem cazin luh na lakah zeite an kan rel lo ning zohah an bia hi philhpiak a har ngai men te lai!

2. NLD nih sipuazi dantatnak (Sanction) cu zaraan mipi fahnak a pe lo 'a herh rih ko' tiah cathanh an chuahmi nih an thin a phawh hringhran. NLD cu tuanbia chia in an dih te lai (tradegic end) tiah tadinca in an hro. Tampi an lau manh. Kan hnu nai ah Pi Suu Kyi nih US Congress hmaiah Commission of Inquiry cu ka thohkhan a ti tlawmpal ah Home Ministry nih phung lo party nan si caah i 'ralring uh' tiah ca an pek fawn. NLD le USDP idohnak politics ah Kawlram mipi cu kum zeizatdik kan tang rih te lai.

3. Thein Sein President cohlannak (Inaugural speech) tu cu biathlum a um pah. Cozah nih kum 5 chung an i hmaithlak ding pawlisi a chim. Cozah tha le Cozah thianghlim ser, eihmuarnak (corruption) doh, ruahnak thar le kalphung thar in kal, cunglei in tlaihkhihnak zorter (decentralization), phunghram remh duh cun phunghram remh kong hna, a mah lila nih a hun chim thok. Ramleng dohtu zong rammi long te nan si, nan Cozah hmu in kan hmu uh law ka duh, a ti. Hi lengah buainak tampi a tlung i, sifahnak le retheihnak a fah zong ai pheh hrim lo lengah Cozah nih Palimen le Phunghram nawl kan ngai lai, a ti rih. Thongzamh zalawnnak le a biapitnak hna a tar. Tampi a um. Liamcia kumkul chung an kheh duh bal lomi biafang tampi a kaa in a chaak thluahmah. Than Swe nih a tialpiak chommi cu a si lai lo. NLD tiang nih 'welcome' cathanh an chuahphah. Zapi nih kan don. Nain bia cu a tak in lang seh, kan ti cio! 

II. Chunglei Buainak:

1. Tatmadaw Vs USDP Cozah

1. 2008 phunghram ningah Tatmadaw cu a dang te hrimin chiah an si. Ram pakhat ah ram pakhat 'State within state' an ser ter. Cu nih tutan buainak a tlunter in a lang. Thein Sein Cozah nih biaruahnak 'political means' in remdaihnak kalpi an duh lioah Bochohci Myint Aung Hlaing hruaimi Tatmadaw nih meithal thazang 'military solution' in kalpi an duh, ti a si. Tlangcung hriamtlai pawl kah ding awder hi Cozah in a chuakmi a si lo, War Office in awder pekmi a si dih, tiah an chim. Cu lengah Pine Vunci pawl nih Pine Vunchohchoh bia maw kan zulh lai, Pyidawngsuh Vunci bia in dam kan um lai, an i fiang huaha lo lengah ramthen uktu Vuncichoh le Tainhmu Bochoh karah hodah nawl a ngei deuh timi buainak zong a fak tuk, ti a si. Tanglei zungthubawi pawl cu khoika indah awder kan hngah deuh lai tiah vafa ka ann in an aan ko, ti a si. Ethnic Affairs Ministers pawl zong zei tuah awk set nawl khinh loin an vai ko, tiah an chim. Chin Affairs Minister pakhat cu a mah phaisa in khual a tlawng, Cozah bomhnak zong a um huaha lo, President sinah nawlnak ca a tial len nain a let lo, ti a si. 

2. Thlali voikhat tuah tonmi ralbawi meeting ah mipi sifahnak kong le ralkap family harsatnak kong an hun ceihin bia tak tein an buaithok, ti a si. Yangon ramthen uktu Bohmuchoh Than Htun cu dinhter a si, tlawmpal zarhnih ah Bochoh Tin Ngwe dinhter rih a si. Myint Aung Hlaing nih ralkap a ukmi tangah Defence Vunci tuan ding cu ka nak hngakchia a si tiah a cohlan kho lo ruangah Lt. Gen Thurah Myint Aung cu a rian in chuah a rak si cang. Tulio ah Bochoh Myint Soe, Bochoh Kyaw Pyo, Bochoh Khin Zaw Oo, Bohmuchoh Thein Thun Oo le Khin Mawng Htay cu biahal cuahmah an si rih. Chungril in an i dok, ralkap chung a den ngaingai. Hihi eihmurnak (corruption) ruang a si, an ti lioah cheukhat nihcun ralkap chung sifah harsatnak le thlennak fakpi in an aupi ruangah hitin an tuah hna hi a si, tiah an chim. Bohmu Aung Lin Htut nihcun eihmuarnak ti ahcun a tlingmi hohmanh an um lo, thlennak an duh ruangah a si, 2007 phungki sandahpiah lio hrimin chunglei i khahlonak a fak cang, tutan cu a zual ngai, tiah a chim ve. Thein Sein nih eihmurnak doh a timi he pehtlaihnak a ngei hnga maw tiah a ruatmi zong um a si.

 

2. Thein Sein Vs Tin Aung Myint Oo

1. Uico le meheh bang ai hua pengmi President Thein Sein le Vice President Tin Aung Myint Oo nawlngeihnak an i cuhmi ko zohchia in riim a hung nam. Thein Sein cu a lu a lin ko tiah an chim. Mual an pho deng lengmang hnik caah an i tthing kho lo cun ralkap an karlak an lut sual lai i, arhma cukchih kan chuak hoi sual lai ti a phangmi tiang an hung um. Thein Sein nih thilkuat man 5% tthumhnak awder a chuah, Tin Aung Myint Oo nih 7% ah a kaiter than, Thein Sein theih loin ministry pawl budget 40% in 20% ah a tthumh rih, ti a si. Bia tak tein nawlngeihnak an i cuh.

2. Phu hnih in an um hoi. Thein Sein leiah Aung Kyi, Swe Mann te pawl hi a lungneem deuhmi 'reformers' phu, Tin Aung Myint Oo lei ah Kyaw San le Khin Aung Myint, Aung Thawng te pawl mi lunghaak 'hardliners' phu, tiah phuhnih in an kuai, ti a si. Russia ram ah Swe Mann te an khualtlawnnak kong cu Kyaw San nih tadinca ah a cikpiak dih lengah Hluttaw MP pawl sin tonbiaruahnak ah a biachim 'no one is a above the law' timi biafang hna cu a hnawhpiah dih, tiah an chim. Hi tin a caan hi pakhat le khat i do hna seh law, ho set nawlngeibik cem in lawr kho hlah seh, a lai ah dirin nawlngeibik si peng ning timi Than Swe thluak longte a si ko lai, tiah cheukhat nih an ruah.

3. Than Swe le Mawng Aye?

1. Thein Sein Cozah cu Than Swe nih hnulei in chukcho chaak a merh rih lai ti hi zapi ruahnak a si. USDP General Secretary Htay Oo nih 'Than Swe cu ai din taktak cang, nain sir ah kan hlaw lo, Party patron zong a si ti lo' tiah a chim. Than Swe zong nih hlan Bochohci hlun pali cu a inn ah meeting a thutpi hna i' kai thlak ti lo, Thein Sein zong a mah tein a duhmi Vunci ka thim ter, hmailei ka chungkhar kongah ka lungre thei ngai' tiah a chim, ti a si. Cheukhat nih cun duhsah duhsah in a ziam cuahmah cang ko rua, tiah ruah a si. Cheukhat nih a dam lo ngaingai cang, tiah an chim. Nain Bohmu Aung Lin Htut nih 'tulio Kawlram ralbawizik pathum: Myint Aung Hlaing, Soe Win le Hlah Htay Win nih nikhatni in ningani tiang zingchiar Than Swe sin ripawt an pek, a mah bia in rian an tuan rih, Thein Sein Cozah cu Than Swe nawlpeknak in a kal rih', tiah a chim. Bochohhmuci sinak zong a phoih rih lo, Than Swe hi tat-choh-ci (arm forces chief) tiah an auh, Myint Aung Hlaing hi kah-choh-ci (Defence chief) tiah an auh, ti a si. Mawng Aye tu cu kan hnu titoih puai ah chikkhat a chuak, hlan lio bawi nganpi don in an don thiam rih, tuhi cu a chuahnak Kanbulu khua ah phungki a lut, tiah an chim. Hi hna pahnih hi mipi nih fawi le bai in philh kho dingin an lang lo. 

III: Tulio Politik Dirhmun:

1. US Pawlici le Palai Thar:

President Bush chan lio tein dantatnak Jade Act 2008 timi upadii cu an rak ser. Hi upadi ningin Special Representative le Policy coordinator khanh ding a si. Ambassador tluk in a rengh a sang. Nain an khanh taktak bal lo. Kum 2 hlei a hung liam. Nornak a fah caah Derek Mitchell cu Obama nih a hun thim. Senate Foreign Committee zong nih a pawmpi cang. Asia kongah thiamhleisang a si. Pi Suu Kyi nih mithiam a si, kan bei a sei, tiah a don. Mitchell le Pi Suu hi 1995 ah an i tong bal. Mitchel khanh hlan cu Kurt M. Campbell, Joseph Yun nih US Kawlram pawlici an kalpi. John McCain zong a va tlawng. McCain nih cun Arab bantuk buainak a chuak te kho men, a ti. Campbell le Yun nih cun, an haak ngai, kan thangcho kho lo, an ti. US nih Commission of Inquiry bia tak nawn in kalpi a hun i timh lengah Clinton nih Asean chair Kawlram tlaih ding a biaki tein a cohlan khawhlonak a langhter mi nih Kawl Cozah a khenh ngai. Naiah US Kawlram Embassy lutlai pahnih nih ralzam an sawk tikah Kawl Cozah cu a mual pho cikcek. Hihi Aung Lin Htut he cun pathumnak a si. Mitchel hi policy coordinator a si bantuk in China, India le Asian ram pawl lungkhat in Kawlram kongah a pumh (coordinate) kho hna ahcun hma a kal ko lai. US nih fulltime in Kawlram kong commitment a pek cang lai caah thil tha tampi a um lai. Foreign Committee Chairman Jonh F. Kerry nih kan 'bei na sei ko' tiah bia a cah. Mitchell zong nih bia tak tein kai zuam lai, tiah ai kam. Zeitik Kawlram a tlawn lai a fiang lo. Daw Suu le Cozah ichonhnak a that phot cun that, a chiat poah cun chiat, hi US pawlici cu a si ko. Zeidik an lawh te hnga!

2. Kan lung ai hmu:

Vunci U Aung Kyi nih Pi Suu Kyi voihnih a ton. Rang ngaiin a hung cang mi nih khuaruah a tamter. Hlan ah voi riat an i tong cang, zei an chuahpi lo, ichonh hnuah cathanh an chuah ti ti zong a rak um bal lo lengah thongzamhtu an tonta ti zong a rak um bal lo. Tadinca zong an cuang bal lo. Tutan cu phun dang deuh in thil a cang. Cathanh zong an chuah, thonghzamh phu zong an ton, kan lung ai hmu ngai an ti rih. Aung Kyi zong a pu le sin bia phortu men long si ti loin nawl a ngei ngaimi rumra a keng, ti a si. Pi Suu nih Peku a tlawnnak ah 'kan chimh te hna lai, chim a cu rih lo, a timi ah hnakhaw tun cio a si rih, a kan chimh te ko lai.

3 Visa an cumh than:

Kumkhat hlei Kawlram luh an an phih cangmi UN Human Right Rapporteur Quintana cu ramchung luhnak Visa an cumh piak than. Tulio te hi Kawlram a um liopi a si. Hi pa hi UN palai dang he ai lo lo. Hlang ko hlang ko in ralkap a soisel ngamm. Ralkap puantang thil thup vialte hlai a herh ko tiah Commission of Inquiry dirh a herh kong Human Right Council ah biatung a dirh mi pa a si, ram 16 nih an dirhkam, Kawl Cozah nih a huat tuk hringhran. Cucaah Kawlram luhter an duh ti lo. Tutan ah tonbiaruah ding rak ra ko an ti thanmi hi khuaruah har pakhat cu a si. Hmasa Kawlram a luh ah Pi Suu Kyi tonter an duh lo. Tutan cu Pi Suu Kyi he zong tonnak caan rem an pek. Human Right Council ah NLD an phiattingmi zual ko kong ceihpi dingah NLD cu an linsa ngai. Tlangmi MP zong a ton hna lai. Quintana nih zeitin ripawt a tial timi nih bia tampi a chim hoi te lai.

4. Daihnak ser uh sih:

Ralkap Cozah nih hriamtlai buupi (17) lengah buute (23) zongzai daihnak kan ser pi cang, zei 'thumkomh biaruah' cu dah a herh ti, tiah dohtu hna bia vawlei tla lo lak in a thah ton. Dohthlenhnak tuahtu an aw fakbik in a khamnak phaw bantuk ah a hman. Buu tetuai deuh cu rulpi utlak lemh in an lemh hna i an dih an ek viar ko. Asinain buu ngan deuh cu politics an ceihpi duh hna lo caah chunglei in an i erh an i erh. Fahnak tete chunglei in ai uammi a hung kek phut i biatak tein an i zuan hnawh than. Khuaza an thang. Tam tuk an i that. Riimm ve dawh an si. Pi Suu Kyi tiang nih tlang kan tlak hna lai tiah a hun i rolh. Kawl Cozah nih daihnak sawmnak cathanh an chuah ti hi tuanbia ah hmuh a har ngai. Tutan cu rampi Cozah aiawh in sawmnak tadinca bak in an chuah. Ramkulh le ramthen cio in hun chon hmasa uh cio law, daihnak ceihpitu phu kan dirh lai i, rampi cozah he kan i chon lai, an ti. KIO nih pikpak in chonh kan duh lo, tiah an lehcolh. KNU nih khuai an kan duh, 'divide and rule' an kan hmanhnawh hoi cang, tiah an puh. KNPP nih a buukomh lo cun kan kal lai lo an ti. NMSP nih a caan an lakmen mi a si, tiah an puh. CNF an holh rih lo. sawmmi ahcun itel ve dawh cu an si. UNFC min in Thein Sein sin ca an tial, a buu in rak kan chon, pikpak cun kan duh lo, an ti, an let rih hna lo. Zeidah an lawh te hnga!

5. Hung Kir Cang Uh:

Thein Sein nih ramleng um poah sualnak ngei lo cu hung kir cang uh, sualnak ngei zong ruahnak kaupi in kan in ruahpiak hna lai, tiah a thanh mi nih khuaza a hninh ngaingai. Ceih lulh cio a si, paduk paduk tiah thinlung a cawl. Thinlung tak in a si hnga maw tiah lung aw-tawm zong an um. Vok hren ar hren in thong a khumhmi thonghnih hlei hmanh a chuah ta lo cun zeitin kan zumh ngam lai a timi an tambik. Cheukhat nih upadi a sermi 'repressive laws' vialte a hrawh a remh ta lo cun kan tlung ngam lai lo an ti ve. Cheukhat nih Tlangmi hriamtlaibu he 'peace talk' tuah ta seh, an ti. Biafek a si cu ka fiang lo nain ramchung lei nih cun a tlungmi zong an um cang hih, tiah a min zong an ka chimh. UNHCR pawlici pathum ah ralzam kirter than 'repitration' cu a biapibik solution pakhat a si. Delhi UNHCR uktu nu nih 'ralzam cu chikkhat ca a si, ralzam nih kir an duh ahcun a si khawh chungin kan bomh lai' a ti. Thailand um ralzam cu Thai Cozah nih kirter ding a tthihphoih a tam cang caah hi bia an theih cu an thlarua van a phan deng lai. Malaysia ralzam zong khuaruah tam lo awk cu a tha lo. Ramthum ram hna nih ramthum lak ding cazin ah hnakar a kan tenhmi a zor sual lai ti zong phan a umter. Nain President Thein Sein sawmnak bia hi chikkhat cun ramleng Cozah nih an zumh colh lai zumh a um lo ngai. Phun tampi in an ngiat ta men ko lai. Non-refoulment timi tlaihtleng nih ralzam nih a duh lo buu in kirter a khap. Cucu International law a tengpakhat a si caah min an thut lo zongah Thai, Malay, India zong nih an zulh ve ko lai. Kir timh taktak zongah phung ning tein kir ahcun a kum in caan a la duh ngai dingin a lang ve rih thiam. 

6. Thein Sein le Suu Kyi:

Pu Thein Sein le Pi Suu Kyi cu ruahlopi in nazi pakhat chung Nay-pyi-daw ah an i tong. Hmasa ahcun Workshop tel ding men ah a kal rua tiah ruah dih a si. Nain NLD nih Thein Sein he ton ding hrim ah a kalmi a si, tiah an fianter than. Chunglei bia zeitin an kalpi kan thei lo nain hihi Aung Kyi he an i ton voihnih hnuah a chuak. Workshop dinh kar ah Vunci tampi he khu hluaimai in an biaruah hmanthlak zong a lang. Bochoh Thein Htay he an biaruah ko a thaw in a lang. Pi Suu Kyi nih President he an i ton cu 'kai lunghmuih dom' tiah a chim. NLD hruaitu Win Tin nih 'political talk' lampi cungah kan kal cang tiah ka ruah, a ti, Tin Oo nih zong nih 'hnabeiseinak ka ngei' tiah a chim. Sihmanhsehlaw ramleng um NCGUB Vuncichoh Dr. Sein Win nih cun politics biaruahnak diktak ah kan phan ti cun ka beisei kho rih lo, tiah a chim. NLD CEC hmaiah Suu Kyi nih ripawt a pek hnuah zapi theih in thong an zamh law maw tiah bawh cio a si. Mipi lungthin a hungsu mi pakhat cu Ralkap Cozah nih phaisa catlap cung tiangin a hmanthlak an hloh dih cangmi Bochoh Aung San hmanthlak President Office ah an tar hi a si. Than Swe hmanthlak an tar a lang lo. Naypyidaw ah 'rak ra ta' an ti riangmang i Pu Aung San hmanthlak tangte ah Thein Sein le Suu Kyi dirter in hman an thlak ttimi ram pumpi an thanh mi nih hmakhatte ah mithin a sawh.

7. Tadinca in an hnawh:

Kum saupi chung Kawl Cozah tadinca ah BBC, VOA-ral a kan ser, RFA, DVB- mi a kan forh, lih in a tawm-chom, a phuahchom, thli thongzamhtu mithat an si, zum hlah uh, i ralring uh, timi cahang nakpipi in an tial tonmi cu nizan nai in an hnawh dih. Hihi Aung Gyi le Pi Suu Kyi an i ton tlawmpal ah a si. Fakpi in an lung an tthumh ko rua hlawh maw tiah mipi khuaruah a ser ngaimi a si ve.

IV: Zohfiannak (analysis):

1. Ziah Pi Suu Kyi an chonh?

1. Thein Sein le Aung Kyi nih Pi Suu Kyi an chonhnak ruang hi fiang set in chim kho cu an har lai. Nain hi an chonhnak hi:

  1. Pi Suu Kyi nih US Congress ah Commission of Inquiry ka thohkhan tiah a dirkamh hnu
  2. US Cozah nih Commission of Inquiry biatak deuh in nor ding timhtuahnak an ngeih hnu
  3. Tlangcung hriamtlai phu he biatak tein thisen an i chuah, nornak a fah, tampi thah an ton hnu
  4. 2014 Asean Chairman an i hammi kianh duh loin nan cawlcang ning kan zoh ta lai an ti hnu
  5. NLD party nunternak kongah Human Rights Council ah NLD nih bia chuahpi an timh hnu

ah a cangmi a si. Cucaah tampi nih cun:

  1. Asean Chairman tlaih duh ah mithmai tha an kawl, hmai phiahnak an hman, tiah an ruah. Asean Chiarman kong hi Indonesia ramdang Vunci kutah biachahnak chiah dawh in an chim. Hi pa Kawlram a tlawn in 'a fel ko' a ti ahcun an tuan lai, ti a si. That dawh in a langh lo cun tlawn lo zongin bia a chah men lai, an ti. Cucaah rang taktak in Pi Suu Kyi hi ton dawh a si, a ti zong an um.
  2. Tutan an i ral an tu mi cu a fak. Ramleng ramchung nornak a fak. US aiawh Josep Yun, Senator Jonh Maccain le UN Envoy Nambiar nor nak zong a fak. Tuchun in Palimen voihnihnak an thu hoi. Tlangmi Party nih bia tak tein hriamtlai kongah biatung dirhin aukhuan an i tim. Cucaah ramleng ramchung nornak a neem deuhnak caah le Palimen tluang tein a kal nak hnga caah bia neem deuh hmachon duhin a chonhmi zong a si kho ve, ti a si
  3. Cheukhat nih kalphung hlun in kal a duhpeng mi lunghaak phu Tin Aung Myit Oo hruaimi phu cu Thein Sein phu nih an tei cang hna caah, thlen taktak duh ah, an chonhmi a si kho, a ti zong an um. President adviser ah Pi Suu Kyi hoikom taktak U Myint zong a um. Hi President advisers pawl ruahnak peknak le nornak zong a fak ve hrim men ko lai. Workshop hmaitlang ah tha hual in Kyaw San a thu ve nain Pi Suu Kyi a chontu Vunci tampi cazin ah a min a lang ve lo. Kyaw San hi Tin Aung Myit Oo phu a si. Rampabik Than Swe telnak cu bawizik poah nih an zulh dih ton. Nain Myint Aung Hlaing le Tin Aung Myit Oo zong workshop an kai lo. Hi nih khuaruah a tamter.

2. Zeidah kan hnabei a sei lai?

1. Than Swe, Mawng Aye le Khin Ngunt zong nih Suu Kyi cu 20. 9. 1994 ah an chonh. Voi tampi Ralbawi ngan nih an chonh ton ko. Nain an duhmi a tlin phot or an duhning a chuah locun hnulei an chit, thli lakah a rak lo than ko. Hnu ahcun Than Swe nih Suu Kyi min hmanh a thei duh ti lo, an ti. Tutan Thein Sein nih a chonhmi hi vawlei hmai ah mithmai tha hmuh i timh, Asean Chiarman ca hna a si ahcun duhsah duhsah in a dai ziahmah than te ko lai. Zei a phi a um lai lo.

2. Nain thlen duhnak thinlung put in an chonhmi a si tak ahcun an duhmi (common ground) ah bia an funti kho lai maw timi ruah ding a um. Pi Suu Kyi te phu NLD nih an duhbikmi cu thongtla chuah, NLD nunter, phunghram remh hi a si.Tlangcung hriamtlai phu kong zong Thein Sein sinah a chim, ti a si. Thein Sein Cozah nih an duh ve mi cu: NLD register tuah in thimnak luh, sipuazi dantatnak phoih, Cozah dohdalhnak ngol, hi a si ve. 

  1. Thongtla chuah cu fawi tein hnatlaknak an ngei ti kho men, tlawmpal ah chuah an si kho men tiah bia chokvai zong a um pah cang
  2. Sipuazi dantatnak cu Suu Kyi nih kan mah au raungah an tuahmi a si lo, an mah nawl tein an tuahmi a si, kan i seng lo, a ti kho men, thongtla nan chuah, nuhrin covo buairnak nan ngol cun dantatnak phoih dingin chim ding ka hnatla ti zong a ti kho men ko
  3. NLD nunter than zong Thein Sein nih a hnatlakpi kho men ko nain thimnak upadii remh hau in a um lai caah bia funti zong a har hmasa kho men ve ko
  4. Thein Sein nih phunghram chungin biaruahnak tuah cu kan cohlan a ti peng, nain NLD nih phunghram remh lo cun an ti lai ve lai caah hi zon hi a harbik cem cu a si lai, Thein Sein nih thimnak luh, Palimen chungin phunghram  remhnak lam kawl a forh lai, Ralbawi pakhat hnatlakpi locun remh kho a si hoi lai lo caah bia a tlakti a har kho men ko

Thein Sein nih nai Economic Forum a biachim ah kan i khahnak (common ground) ah kan tuanti lai, kan i khahlonak cu sir lei kan chiahtak a hau, tiah a chim. Sirlei khahlonak an chiah tak kho veve lai maw timi hi ruah hau ngaimi cu a si. 

2. Hriamtlai phu he daihnak ser:

Hriamtlai phu nih an duhbikmi cu biaruahnak tuah, kah ngolnak ser, Panglong hnatlaknak bang Federal phungin mah tein uknak nawl hmuh, a si. Thein Sein Cozah nih a duhpi mi hna cu kah ngolnak ser, Party dirh in register tuah in thimnak luhter or Tatmadaw hruainak tangin ramri cawngtu ah ralkap tuanter, hi a si.

  1. Than Shwe chanin buukomh in biaruah cu kan cohlang lo, an ti peng. Hi thluak hi Thein Sein te zong nih i tlaih ve dawh in a lang. Ramkulh le ramthen Cozah in hun i chon hmasa uh, tiah an fial. Pikpak in cheu dih an duh hna ti a lang. Hriamtlai vialte i funnak UNFC nih a buukomh lo cun chonhnak kan kal lai lo, timi pawlici an ngei ve. Hi an pawlici hrawh hi fawi dawh in a langh ve lo bantuk in Thein Sein te i tlaihmi zong hlawt kho dawh in an lang lo caah an har kho men
  2. Than Swe chan in Federal phung cu ramkhuainak an ti peng. Thein Sein te zong ti ve dawh an si. Hriamtlai buu nih Federal lo cun naisai an ti peng ve. Hihi Kawlram buainak a hrampi taktak cu a si caah hnatlak a har ngai kho men rih. Panglong biatiam sullam hrilfiah ning zong i khat dawh in a lang veve lo. Cucaah KIO nih Thein Sein Cozah nih Panglong Agreement hi zeitindah a hrilhfiah hrimhrim theih kan duh, an timi hi a si kho men. ZNC nih thawhpi mi 2nd Panglong timi aw cu thang taktak in a rak ring nain duhsah duhsah in a dai cang. KIO nih Panglong ah fekthup in an dir, an chimpeng hi uar an um bik. Thein Sein te phu nih Federal phung an cohlan kho le kho lo, phunghram remh an duh le duh lo, Panglong biatiam an tlinh duh le duh lo, hi Kawlram buupi damnak le zawtnak sii umchun cu a si in a lang.

Biadonghnak:

Thein Sein Cozah nih thlen duhnak thinlung (political will) taktak an put ahcun bia a harsa mi zongzai awltadok in a tlati dih kho ko. Sihmanhsehlaw, Thein Sein hi nawl dihdongh a ngei maw timi hi mi tampi an lunghring mi cu a si bik.

Thein Sein nih thlen duhnak ngei hmanh seh law, chungtel 11 um National Defence and Security Council (NDSC) lengah Tin Aung Myint Oo te phu le Bochohci Myint Aung Hlaing hruaimi Tatmadaw nih an pawmpi kho dih lai maw tihi a biapi ngai. Cucaah cheukhat nih an mah chung lila lungkhahnak an ngeihti hmasa ta lo ahcun biaruahnak ser zongah pokpalong a si than ko lai tiah an ti phah. Cucaah tutan chonhbiaknak hi an mah chung lungkhahnak an ser hnu a bikin NDSC hnatlak hnu in a rak chuakmi a si ahcun lam zong a tluang ngai te kho men ko. Mahbelte, Economic Forum ah Kyaw San nih Pi Suu Kyi a erh ning hoiher nih mi lung a nuamhter lengah Tin Aung Myint Oo le Myint Aung Hlaing nih zeitin an ruah ve lai tihi ruah len dingin a um ko.

Hi long a si lo. Than Swe le Mawng Aye nih zeitlukdah hnulei in Thein Sein Cozah an tlaih rih timi zong nih lai a rel ngai rih lai, tiah ruah a si. Hi hna nih chaak an merhmi Cozah men a si rih ahcun daihnak tlamtling ser a har ngai  rih kho men, ti a si. Cucaah Pi Suu Kyi nih Thein Sein he an i ton lio ah 'Than Swe le Mawng Aye ton ka duh hna, lam ka serpi uh' tiah a nawl, tiah an chim. Naypyidaw Cozah lutlai pakhat nih hihi a fuh ngai 'good approach' tiah a chim, ti a si.

Cucaah tutan thli a hung hrangmi Kawlram politik nih thanchonnak lei rang ngaingai in a kan panhter ti cu fiang tuk in a langhter ko nain hi thanchonak nih a fekmi daihnak tlamtling taktak a chuahpinak ding ahcun a dotdot pah dingmi a tam ngai rih lai caah lunghmuhnak ser ding caan a la duh ngai te dingin a lang. Cutin a si  lo ahcun duhsah duhsah in a dai ziahmah than hoi te ko lai.